De geschiedenis van de stroopwafel

De stroopwafel is inmiddels niet meer weg te denken uit de Nederlandse eetcultuur, maar deze onweerstaanbare lekkernij heeft een bescheiden oorsprong. Aan het einde van de achttiende eeuw, rond 1784, bakten bakkers in Gouda koekjes van restjes deeg die waren overgebleven na een dag bakken. Ze mengden kruimels met siroop, voegden een vleugje kaneel toe en persten het geheel tussen ijzeren platen. Zo ontstond de eerste stroopwafel – eenvoudig, goedkoop en vooral bedoeld voor mensen met een kleine beurs.

In de loop van de negentiende eeuw werd het recept verfijnd. De wafel werd dunner en knapperiger, de stroopvulling rijker en zoeter. Marktkooplieden in Gouda namen al snel waar hoe populair de koekjes waren en begonnen ze vers op de markt te verkopen. De geur van warme karamel en specerijen lokte bezoekers van heinde en verre naar de kraampjes. Wat ooit een armoedig restproduct was, groeide uit tot een geliefde traktatie.

Pas in de twintigste eeuw verspreidde de stroopwafel zich over de rest van Nederland. Fabriekjes buiten Gouda begonnen de koek massaal te produceren, waardoor hij betaalbaar bleef en overal verkrijgbaar was. Tegenwoordig zijn stroopwafels niet alleen in elke supermarkt te vinden, maar hebben ze ook hun weg gevonden naar koffiebars, vliegvelden en zelfs internationale koffieketens. De authentieke Goudse stroopwafelkraam bestaat nog steeds en blijft een magische plek waar liefhebbers hun wafel warm direct van het ijzer eten.

Wat de stroopwafel zo bijzonder maakt, is het behoud van traditie. Ondanks moderne productietechnieken blijven de klassieke ingrediënten en bereidingswijze centraal staan: twee dunne wafels, samengehouden door een kleverige vulling van siroop, roomboter en bruine suiker. Iedere hap is een stukje geschiedenis en een ode aan de vindingrijkheid van de Goudse bakkers die ooit begonnen met kruimels en stroop.

Tijdlijn: Van kruimels naar icoon

Beroemde stroopwafelmakers door de jaren

Gerard Kamphuisen (1810-1876)

Wordt vaak genoemd als een van de belangrijkste vroege stroopwafelmakers in Gouda. Zijn bakkerij aan de Lange Groenendaal bestaat nog steeds en wordt gerund door familie. De Kamphuis-familie perfectioneerde het dunne bakken van de wafels.

Jan Verstraten (1890-1960)

Pionier in de commerciële stroopwafelproductie. Hij introduceerde de eerste mechanische wafelijzers waarmee meerdere stroopwafels tegelijk konden worden gebakken, wat de weg opende voor massaproductie.

Daelmans Familie (1909-heden)

Het bedrijf Daelmans, opgericht in 1909, groeide uit tot een van Nederland's grootste stroopwafelproducenten. Ze bleven trouw aan traditionele recepten terwijl ze moderne productiemethoden introduceerden.

Interessante weetjes

• Oorspronkelijke naam: De stroopwafel heette oorspronkelijk "syrupwafel" of "koekwafel"
• Internationale erkenning: In 2016 werd de stroopwafel opgenomen in de Lonely Planet's lijst van beste straatvoedsel ter wereld
• Record: De grootste stroopwafel ooit gemaakt was 65 cm in doorsnee en woog 46 kg (2015, Gouda)
• Export: Nederland exporteert jaarlijks meer dan 120 miljoen stroopwafels naar 87 landen
• Traditie: Echte Goudse stroopwafels worden nog steeds met de hand gevuld, niet geïnjecteerd

Culturele impact

De stroopwafel is veel meer geworden dan alleen een koekje. Het is een symbool van Nederlandse gezelligheid en vakmanschap. In het buitenland wordt de stroopwafel vaak als hét Nederlandse product gezien, samen met tulpen en kaas. De traditie om een stroopwafel op een warme koffiemok te leggen is zelfs overgenomen in koffieculturen wereldwijd.

Van een simpel restproduct in 1784 tot een internationale ambassadeur van de Nederlandse cultuur - de stroopwafel toont hoe creativiteit en doorzettingsvermogen een bescheiden begin kunnen laten uitgroeien tot iets bijzonders dat mensen over de hele wereld met een glimlach laat genieten.